مرجع اینترنتی نورپردازی و روشنایی

سایت‌هایی که به معرفی سیستم های روشنایی شرکت های تولید پرداخته و  در کنار معرفی محصولات نکات جالبی در زمینه نورپردازی و سیمای شبانه هم ارائه کرده اند.

http://www.bega.de/ 

http://www.osram.com/

http://www.erco.com/

http://www.lighting.philips.com/

http://www.siteco.de

http://www.zumtobelstaff.com/

http://www.archlighting.com/architecturallighting/al/index.jsp

http://www.via-verlag.com/PLD_en/11/News/en/news.htm

http://www.kevan-shaw.com/ 

http://sheedlight.com

ضوابط کلی نورپردازی فضاهای عمومی

ضوابط نورپردازی تعدادی از فضاهای عمومی

مجموعه ورودی

ورودی اصلی عموماً بعنوان فضایی معرفی مجموعه مطرح است و با توجه به این مسئله باید قابل رویت بودن و تشخیص آنها از فضای اطراف با سهولت انجام گیرد. بنابراین برای نورپردازی این قسمت عمدتاً از چراغهای پرنور و نورافکن استفاده گردد. استفاده از زاویه تابش مناسب به گونه ای که موجب خیرگی چشم در افراد نگردد و علاوه بر آن در ایجاد زیبایی فضای ورودی نیز موثر باشد، از ویژگیهای نورپردازی این قسمت است.

مسیر چند منظوره

مقدار نور، زیبایی، فواصل چراغها نسبت به یکدیگر و نسبت به عرض خیابان از جمله مسایلی هستند که اهمیت بسزایی دارند. بوسیله نورپردازی می توان مسیرهای عبور و مرور را طراحی و تعیین نمود. همچنین نور مورد استفاده برای روشن کردن این قسمت بر فضای سبز نیز اثر مستقیم دارد.

فضاهای سبز

نورپردازی حجم های توده ای از قبیل بته زار و گیاهان می توانند در برقراری ویژگیهای بصری ـ عمومی تاثیر بگذارند و دسترسی بهتر به این گونه فضاها و تسلط بر آنها و همچنین بر وضوح پوشش های گیاهی می تواند موثر باشد, باید توجه داشت که گل، چمن، درخت و گیاهان مختلف به رنگهای گوناگون خودنمایی می کنند و هر کدام از آنها، در روشنایی بخصوص جلوه دارند. بنابراین باید برای روشن کردن آنها از روشهای متفاوتی استفاده نمود. بسیار از گیاهان که در طول روز با نور طبیعی قابل توجه نیستند وقتی در زمینه تاریک نورپردازی شوند منظره جالبی را ایجاد می کنند، درختان بعنوان اعضاء اصلی و حاکم بر فضای سبز هستند، لذا می توانند بعنوان عناصر نوری عظیم مورد استفاده قرار گیرند و بعنوان سطوحی در جهت ایجاد مفهوم بعد، مطرح شوند.

سطح دریاچه

بر آب های راکد مستقیماً نور تابنده نشود، بلکه با استفاده از آینه و شیشه نور تغییر جهت داده و بر آب تابانید تا تصویر درختان و سایر اشیاء در آن انعکاس یابد.  فواره های مجموعه رقص آب را نمی توان بطور بسیار دقیقی روشن نمود، چون نور بایستی از میان پودر آب عبور داده شود، می توان لامپها را در زیر سطح آب نصب شوند.

زمین بازی و والیبال ساحلی

مهمترین و اصلی ترین مطلبی که برای روشنایی زمین بازی مطرح است ایمنی می باشد که از دو جهت قابل بررسی است؛ نخست از جهت ایمن بودن وسایل روشنایی مورد استفاده در این بخش و دومین مطلب مربوط به تامین روشنایی کافی جهت بازی است. زاویه نورافکن ها باید طوری تنظیم شود که حتی المقدور، در تمام نقاط مختلف میدان، روشنایی یکسان وکافی باشد. همچنین ترکیب نورافکن ها در اطراف زمین ایجاد سایه های تند و طولانی را ایجاد ننماید.  

آلاچیق و پیکنیک ها

طراحی نور پردازی، در محل های نشستن باید دارای ویژگیهای روانشناسانه نیز باشد، بطوریکه افراد به هنگام نشستن و استراحت در مکانی که واجد نورپردازی مناسبی است باید احساس آرامش و امنیت نماید و جنبه های خصوصی گرایانه فضا بطور کامل از بین نرفته باشد. این مکانها از یک سو نباید بوسیله نورافکن ها و چراغهای پر نور محاصره شوند و از سوی دیگر نیز نباید در تاریکی فرو رفته و یا با نورهای بسیار ضعیف طراحی شوند.

سایبانها و آلاچیق ها

از این عناصر که معمولاً بصورت توقف های یک یا چند ساعته و به منظور نشستن، استفاده می شود. نیازمند نوری ملایم و نرم شده می باشد. به همین منظور استفاده از ابزارهای نورپردازی در لابلای پوشش گیاهی موجود و یا بین دیواره و سقف سایبانها و آلاچیق ها مناسب می باشد.

پارکینگ

در روشنایی و پارکینگ برای اینکه روشنایی کافی به نقاط دور از محل نصب چراغ برسد، چراغهایی بکار گرفته می شوند که حداکثر شدت نور آنها در زاویه ی 70 تا 75 درجه عمودی اتفاق می افتد. با استفاده  از این چراغها می توان فاصله چراغهای مجاور را تا حدود 5/4 برابر ارتفاع نصب انتخاب نمود و یکنواختی کافی در شدت روشنایی بدون ایجاد چشم زدگی به دست آورد.

تابلو ها و عناصر نشانه (همانند پرچم های ورودی و تابلو های راهنما)

بهترین راه برای نورپردازی اشیا استفاده از نورهای مختلف به صورت توامان است. یک منبع نور به وسیله تضاد بین سطح جسم و سایه تیز آن باعث برجسته شدن شکل و فرم شی و منبع نوری دیگر با روشن کردن سطح شی باعث وضوح جزییات شی می گردد. چنانچه در اطراف تابلو ها و عناصر نشانه بجای استفاده از نورپردازی مناسب، چراغ های معمولی استقرار یابند نه تنها در ساعات روز اینگونه عناصر مزاحمت دید می شود بلکه بعنوان عوامل کاهنده ارزشهای بصری و اهمیت موضوع اصلی مطرح هستند.

تاریخچه نورپردازی در باغها و پارکها

• بسته به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی و فرهنگ مردم در هر دوره از تاریخ پارکها و باغ های به سبک های گوناگون ساخته شده است. همزمان با احداث باغات خصوصی و عمومی مسئله روشنایی اینگونه اماکن در هنگام تاریکی مطرح بوده است.
• نقطه آغاز ایجاد فضای سبز درون شهری در عصر انقلاب صنعتی و دگرگونی های ناشی از آن در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اروپا می باشد. هر چند فضای سبز شهری بصورتی که در قالب شهر سازی و طرح های آمایش فضای سبز مطرح می شود، تا اوایل قرن بیستم جایی در طرح های شهری باز نکرده بود، در ادامه طراحی باغهای خصوصی اشراف و درباریان از مدتها قبل ضرورت طرح باغ عمومی در پاره ای از شهرها احساس شده بود و بر این مبنا طراحان باغ ابتدا به تغییر و اصلاح باغ های خصوصی برای استفاده عموم و بدنبال آن بر طراحی پارک ها و گردشگاههای عمومی شهری پرداختند. بدین ترتیب مؤلفه های ابتدایی طراحی پارکهای شهری توسعه یافت. بدنبال آن، سیستم روشنایی نیز بطور محسوسی بهبود پیدا کرد.
• در سال 1817 در پاریس در کنار فضای سبز خود حدود 4700 عدد تیر چراغ داشت و از سال 1850 نیز استفاده از گاز برای سیستم های روشنایی عمومیت پیدا کرد. (پیر موره، 1372)
• در نخستین سالهای قرن بیستم مدرنیسم موجب تغییر چهره خیابانها و فضاها و عناصر تشکیل دهنده آن شهر و با افزایش تعداد اتومبیل ها و تراکم شهری چهره شهر شکل دیگری بخود گرفت. از سال های 1920 با تعمیم روشنایی برق، چراغ های گازی قدیمی جای خود را به تیر چراغ برق دادند.
• در قرن بیستم برخلاف باغهای تفریحی قرن 18 و 19 پارکهایی با کاربری گذران اوقات فراغت  ایجاد شده و این فضاها تا حدودی به احتیاجات جدید شهروندان که ناشی از گسترش شهرنشینی بود پاسخ می دادند. اندیشه ایجاد فضای آزاد با کیفیت عالی تقریباً از دهه شصت آغاز و ظاهر شد. این اندیشه از طرفی نتیجه جنبشی با هویت عملکردگرایانه ای بود که بعد از جنگ جهانی دوم تسلط کامل پیدا کرده بود و از طرفی دیگر ناشی از نیاز شهروندان به محیطی خوشایندتر برای زندگی بود؛ بدین ترتیب نخستین اقدامات برای تجهیز مراکز شهری، پارک ها و فضاهای سبز صورت گرفت.
• "درسال 1971 مسابقه ای برای تجهیزات شهری از جمله روشنایی پارک ها انجام شد که به دنبال آن نمایشگاهی در پاریس تشکیل شد. عنوان این نمایشگاه "فضای عمومی علائم و تجهیزات آن" بود که منجر به انتشار نشریه بین المللی تجهیزات شهری در سال 1972 گردید. انتشار این نشریه موجب تحولات بسیاری در فرم تجهیزات شهری علی الخصوص تجهیزات پارک و روشنایی آن گردید. در سال 1985 مسابقه ای برای طراحی تجهیزات پارک در پاریس انجام گرفت." (پیر موره، 1372)
• در ایران هم بنا بر اسناد علمی و تاریخی سابقه پردیس سازی به قرن چهار میلادی بر می گردد. تأمین روشنایی باغ های ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است؛ بطوری که برای روشن نمودن بخشهای مختلف باغ خصوصاً اطراف استخر یا حوض مرکزی از انواع چراغ های روشنایی دستی، قندیلهای نوری و فانوس ها با طرح و نقوش تزئینی مختلف که معرف ذوق و سلیقه هنرمند ایرانی بوده است استفاده  می گردید و بر شکوه و زیبایی باغها در هنگام شب می افزود.
• نمونه بارز آن باغ شاه صفی بهشهر می باشد که در سنگ های امتداد آبراه، منافذی برای قرار دادن شمع ها وجود دارد؛ با روشن کردن این شمع ها و انعکاس آنها مسیر آب، نورپردازی می شده است.
• تقریباً تا 40 سال پیش فضای سبز در شهر تهران به باغهای خصوصی درباریان محدود می شد و عامه مردم جهت استفاده از طبیعت و هواخوری به حاشیه سبز اطراف شهرها می رفتند تا اینکه "اولین پارک عمومی در تهران (پارک شهر) ساخته شد و همزمان با افزایش جمعیت و گسترش شهرها، به ایجاد باغ های ملی میادین و پارکهای عمومی اقدام گردید." (سازمان پارکها و فضای سبز، 1371) علیرغم اینکه باغسازی سنتی در ایران دارای سبک و روش خاص خود بود؛ چه پارک شهر و چه دیگر پارکهای شهری تهران که در سالهای بعد احداث شدند هیچکدام از نظر شیوه طراحی براساس سبک معماری منظر ایرانی نبودند.
•  
• ماخذ: "اصول کلی نورپردازی در پارک های شهری"،  فصلنامه علمی- پژوهشی هنرهای زیبا، شماره 27، پاییز 1385،‌ دکنر علی اصغر ادیبی، علیرضا منعام، سیده ندا قاضی زاده